کیفیت اسپرم تاس‌ماهی ایرانی (Acipenser persicus) پس از نگهداری در سرما با دی‌متیل سولفوکساید (DMSO)

چکیده[1] حداکثر زمان توانایی باروری اسپرم در دمای معمولی محیط، 5 تا 6 ساعت بعد از استحصال آن از مولد نر است. در حالی‌که با روش انجماد و با استفاده از رقیق‌کننده‌ها و مواد محافظ سرمای مناسب، می‌توان اسپرم را به‌مدت چندین سال در ازت مایع نگهداری نمود. در انجماد اسپرم ماهیان خاویاری از مواد محافظ در سرمای متنوعی استفاده می‌شود ولی از میان آنها DMSO کاربرد بیشتری دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر حفاظتی DMSO در غلظت‌های مختلف (8، 10، 12 و 15 درصد) و بررسی درصد و زمان تحرک اسپرم‌‌ها پس از انجمادزدایی می‌‌باشد. در این تحقیق اسپرم 5 مولد نر از تاس‌‌ماهی ایرانی (قره‌‌‌برون) انتخاب و با استفاده از محلول رقیق‌کننده حاوی تریس، ساکاروز، زرده تخم‌مرغ و دی‌متیل سولفوکساید به نسبت یک به یک رقیق شد. سپس اسپرم رقیق شده در لوله‌‌های نازک پلاستیکی (پایوت) با حجم 5/0 میلی­لیتر ذخیره و با استفاده از بخار ازت (دمای  196- درجه سانتی‌گراد) در سه مرحله منجمد و در کانتینرهای ازت مایع ذخیره شد. پس از 7 و 72 روز نگهداری در ازت مایع، با استفاده از آب 40 درجه سانتی‌گراد به‌مدت 25 ثانیه انجمادزدایی انجام شد. سپس درصد و زمان تحرک اسپرم‌ها با استفاده از میکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفت. براسـاس نتــایج به‌دسـت آمــده، درصــد تحــرک اســپرم‌‌ها پس از انجـمادزدایی در غلظــت‌های 8، 10، 12 و 15 درصد پس از 7 روز نگهداری در ازت مایع به‌‌ترتیب مـعادل 61/0±50/8، 57/2±54/12، 66/5±19 و 15/6±30/16 درصد به‌دست آمد و مدت زمان تحرک اسپرم این ماهی پس از انجمادزدایی در غلظت‌های ذکر شده پس از 7 روز نگهداری به‌ترتیب در حد 87/28±30/184، 54/36±30/267، 51/50±274 و 85/63±218 ثانیه محاسبه گردید. همچنین درصــد تحــرک اســپرم‌ها پس از انجـمادزدایی در غلظــت‌های 8، 10، 12 و 15 درصد پس از 72 روز نگهداری در ازت مایع به‌ترتیب مـعادل 50/5±25/14، 61/1±50/10، 81/1±50/7 و 74/2±75/13 درصد و مدت زمان تحرک اسپرم نیز پس از انجمادزدایی در غلظت‌‌های ذکر شده پس از 72 روز نگهداری به‌ترتیب معادل 50/39±00/195، 63/43±50/194، 34/37±00/154 و 31/47±70/221 ثانیه محاسبه گردید. اگرچه اختلاف معنی‌دار آماری بین غلظت‌های انتخاب شده، از لحاظ درصد و زمان تحرک اسپرم‌ها پس از انجمادزدایی وجود نداشت اما DMSO به‌میزان 12 و 15 درصد دارای درصد و زمان تحرک بیشتری بوده است. همچنین نتایج به‌دست آمده بیانگر این مطلب است که افزایش غلظت DMSO از 8 درصد تا 15 درصد در نگهداری درازمدت اسپرم تاس‌ماهی ایرانی تغییری در درصد سلول‌های متحرک و مدت زمان تحرک رو به جلوی آنها ندارد. *- مسئول مکاتبه: [email protected]